Το ζην και το ευ ζην

Όταν ζούμε τη ζωή μας μ' ενδιαφέρον, κι όχι περνόντας τη μια μέρα μετά την άλλη μέχρι να εξαντληθούν μαζί μας, το πρώτο που επιδιώκουμε είναι το ζην. Αφού απομακρύνουμε τους μεγαλύτερους, πιο εμφανείς κινδύνους, θέτουμε τον δεύτερο στόχο: το ευ ζην. Και κάνουμε το ένα βήμα μετά το άλλο για να φτάσουμε στο νέο τόπο, χωρίς ν' αφήσουμε πίσω όσα κερδίσαμε στον παλιό.
Το "ευ ζην" είναι φτιαγμένο από όνειρα, λογικές εκτιμήσεις, επιθυμίες, αρχές που άλλοτε συλλέξαμε, άλλοτε κληρονομήσαμε, άλλοτε παράπεσαν χωρίς τη θέληση, μήτε την αναγνώριση κι εκτίμησή τους.
Για ό,τι συνιστά το ευ ζην και είναι ον άψυχο, ή κατάσταση που καθορίζεται απ' τους ίδιους εμάς, τα πράγματα είναι απλά σαν τις πράξεις της αριθμητικής.
Εκεί που τα πράγματα γίνονται πολύπλοκα, κανονικές συνθήκες δεν έχουν οριστεί και κάθε αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα, διαφορετικές οδούς, διαφορετικούς τόπους κάθε φορά, είναι όταν οι στόχοι μας, το ευ ζην, ή ο δρόμος μας προς τούτο αφορά ή περιέχει άλλους ανθρώπους ή οργανισμούς ζώντες που με τη σειρά τους θέτουν στόχους προς την επιβίωση και την (κατ' αυτούς) καλυτέρευση του βίου τους. Προς το δικό τους ευ ζην εν ολίγοις.
Όταν εκ των πραγμάτων αναγκαζόμαστε να συμβιώσουμε και να συνεργαστούμε με άλλους, που είτε έχουν άλλους στόχους, είτε εννοούν με διαφορετικό τρόπο την επίτευξή τους, τότε γεννιέται η ανάγκη για σύμπλευση. Για μετριασμό των αιχμών, για συμφωνία κοινής πράξης. Ή, αν όχι κοινής, συμβατής. Ώστε ο ένας να μη σταθεί εμπόδιο στον άλλο. Να γίνει και βοήθεια αν είναι εφικτό.
Αυτή η συμβατότητα, η ανάγκη της, σε σχέση με την ανάγκη της επίτευξης του στόχου, του ευ ζην, καθώς και της διαφύλαξης στο ακέραιο των βλέψεων και του τρόπου που βλέπουμε, κατέχει σε σπουδαιότητα μια από τις κορυφαίες θέσεις στη ζωή μας. Αυτό βέβαια, όταν ζούμε τη ζωή μας μ' ενδιαφέρον. Και επιδιώκουμε αυτή τη χρυσή τομή σ' όλους τους τομείς και τις εκφάνσεις της ζωής μας. Από το παιδικό παιχνίδι στη φιλία, στον έρωτα, στην εργασία, στη διπλωματία, στους αγώνες, το εμπόριο ή τη συμπεριφορά μας απέναντι στους παντελώς αγνώστους.
Πάνω σ΄αυτό το μοίρασμα του βάρους με το κέντρο τ' αεικίνητο στηρίζονται και του ανθρώπου η ελευθερία, η αυτοδιάθεση, η εξουσία, η σκλαβιά, η (αυτό-)εκτίμηση, η ικανοποίηση και η στεναχώρια. Κι όπως ακροβατούν και στέκουν ή αναποδογυρίζουν, φέρνουν και τ' αποτέλεσμα στη ζωή μας.

Και επειδή τα παραπάνω είναι λόγοι και επί λόγων λόγοι, θα φέρω ένα παράδειγμα*. Όχι ότι το παράδειγμα θα καλύψει όλες τις πτυχές της ισορροπίας ετούτης στη ζωή και το αποτέλεσμά της, μα θα φτιάξει μια εικόνα για να προβάλλουμε στης δικιάς μας επιλογής την πραγματικότητα:
Ας πούμε πως είναι ένας ζωγράφος φτωχός που αγαπάει την τέχνη του και που προσφέρει τις υπηρεσίες του σε άλλους για τα προς το ζην.
Αν κάποιος του κάνει παζάρια στην τιμή, εως ένα σημείο θα μειώσει το όποιο κέρδος του για να υπάρξει τουλάχιστον κάποιο κέρδος. Και αυτός είναι ο δρόμος τον οποίο αναγκάζεται να πάρει γιατί για να μπορέσει να επιτύχει τον στόχο του, να εργαστεί, να ζωγραφίσει, θα πρέπει να έρθει σε συμφωνία με κάποιον άλλο. Από ένα σημείο και πέρα όμως, αν μειώσει την τιμή, θα υπάρξουν δύο πιθανά αποτελέσματα. Το πρώτο να μην υπάρξει κέρδος, μα απεναντίας ζημιά οικονομική. Αποτέλεσμα ανεπιθύμητο και προσπάθεια άκαρπη αν δεν υπάρχει τουλάχιστον σε κάποιο άλλο επίπεδο κέρδος (η ευκαιρία να ζωγραφίσει κάπου που θα του προκαλούσε ηθική ικανοποίηση π.χ.). Το δεύτερο, να υπάρξει κέρδος κάνοντας έκπτωση στην ποιότητα των υλικών ή στην πιότητα της προσωπικής εργασίας του. Αποτέλεσμα δις ανεπιθύμητο, μιας και μαζί με το οικονομικό, εξαφανίζει και το ψυχικό όφελος και "λερώνει" την αγάπη που τρέφει προς την τέχνη του.
Υπάρχει το λοιπόν ένα σημείο το οποίο αν μέσα στις συνεννοήσεις, τις διευκρινίσεις, τους κανόνες, τις συμφωνίες και συμβάσεις ξεπεράσει κάποιος, χάνει την ισορροπία, χάνει τον εαυτό, το ευ ζην, πολλές φορές και αυτό το ζην.

Μέσα στο διάβα της ζωής μας συνεχώς παλεύουμε να ορίσουμε το σημείο αυτό. Να διαφυλάξουμε ό,τι είναι αυτό που μας δίνει ζωή, ό,τι νόημα δίνει στην ύπαρξή μας. Αυτό τον πυρήνα της οντότητάς μας που αν θιχτεί δεν μπορεί να αφήσει άθικτο το κάθε τι όμορφο και πολίτιμο που συναθροίζεται για να κάνει τον εαυτό μας. Κι ύστερα να το καλλιεργήσουμε και να το αναπτύξουμε μέχρι το πέρας του. Αυτό που όσο πλησιάζουμε, τόσο ξεμακραίνει, προς χαρά μας.

Τρίτη ιστ' Μαΐου ,βστ'
03:22 π.μ.

Υ.Γ.
Το βράδυ στη δουλειά έπιασα κουβέντα με έναν συνάδελφο και με αφορμή την ταινία "Innocent voices" φτάσαμε να μου λέει για τη δικτατορία στην Ελλάδα: "...τέτοιες καταστάσεις να ευχόμαστε ποτέ ξανά να μην περάσει κανείς. Αν δεν το έχεις ζήσει, δε μπορείς να φανταστείς για τί μιλάμε...". Είπα(-με) ύστερα πως σήμερα οι τακτικές των πονηρών είναι πιο υποχθόνιες για να αποκτήσουν τον έλεγχο των πολλών.
Κατόπιν, σαν απάντηση στις αφηγήσεις του για την περίοδο αμέσως μετά το πολυτεχνείο, του εκμυστηρεύτηκα τις σκέψεις που εκείνες τις ώρες παίρναν μορφή στο χαρτί. Την ανησυχία μου για τη διαφύλαξη του πολίτιμού μας. Το ζην και το ευ ζην.
Κατάλαβα πως δεν έκανα σαφές το τί ακριβώς ήθελα να πω, και διέκοψα.
Αργότερα, όταν έμεινα μόνος και αναλογίστηκα το πού οδηγούν τούτες οι σκέψεις και οι έγνοιες, όταν είδα ποιο είναι το επόμενο βήμα, είπα πως ήταν αποκοτιά και αγένεια να μιλήσω έτσι.

*Σαν αφορμή για το παράδειγμα υπήρξε μια ιστορία που μου μετέφερε η Mirandolina.
Το γράφω αυτό, όχι για τίποτα άλλο, μα για να υπονοήσω ευχαριστίες.